Black Friday a zielona przyszłość, czyli wpływ konsumpcjonizmu na środowisko

Black Friday to wydarzenie, które nabrało globalnego zasięgu. Choć dla wielu to czysty konsumpcjonizm, zdecydowanej większości tego dnia towarzyszy euforia zakupów wywołana niepowtarzalnymi okazjami cenowymi. Jednakże, w tym natłoku promocji i entuzjazmu będącego często efektem psychologii tłumu,  można stracić z pola widzenia pewien istotny aspekt: oddziaływanie, jakie ma to wydarzenie na nasze środowisko. Przyglądając się głębiej fenomenowi Black Friday, szczególnie w kontekście branży odzieżowej, można zauważyć złożoność i skutki konsumpcjonizmu, który ma destrukcyjny wpływ na naszą planetę.

Przeczytaj nasz wpis i przyjrzyj się bliżej relacji między Black Friday a jego wpływu na środowisko, w odniesieniu do sektora odzieżowego i jego roli w tej szeroko zakrojonej debacie.

Black Friday – definicja szaleństwa zakupów

Choć nadmierny konsumpcjonizm to problem coraz częściej pojawiający się w dyskusjach, są dni kiedy świat zdaje się o nim zapominać. Black Friday to swoista definicja szaleństwa zakupów i moment, który w kalendarzach sklepów i konsumentów wywołuje gorączkę zakupową. Rzucające się w oczy, kolorowe etykiety z obniżoną ceną, hasła nawołujące, że to przecież jedyna taka okazja i zegar odliczający czas trwania promocji… Wszystko to sprawia, że konsumpcjonizm odzieżowy to nie tylko puste hasło, lecz fakt i problem, który najlepiej widać właśnie w Black Friday.

Podczas Black Friday, sektor odzieżowy staje się prawdziwym polem bitwy: najpierw o uwagę i portfele klientów, a potem samych konsumentów poszukujących najlepszych okazji. Sklepy oferują rabaty, zachęcając do zakupów impulsywnych i często nieprzemyślanych. To moment, gdy popyt na ubrania rośnie lawinowo, co pociąga za sobą masową, naglącą produkcję, często na nadmierną skalę. Wszystko to sprawia, że producenci, chcąc nadążyć za konsumentami, wprowadzają swoje fabryki na wyższe obroty, a to już prosta droga do tego, żeby potwierdzić negatywną zależność w dyskusji Black Friday a środowisko.

Konsumpcjonizm odzieżowy – co to jest za zjawisko?

Konsumpcjonizm odzieżowy to nieustanny wzrost zapotrzebowania na ubrania, który prowadzi do nadmiernego konsumowania i wyrzucania odzieży. Według danych opublikowanych przez Ellen MacArthur Foundation, od 2000 roku zużycie zakupionej odzieży spadło o ponad 20%. Przeciętne ubranie w 2000 roku było noszone średnio 200 razy, a w 2015 już tylko 160. Szokujące są dane z USA, gdzie przeciętne ubranie, zanim trafi do kosza, jest noszone tylko 7 razy.

Nadmierny konsumpcjonizm sprawia, że producenci chcą nadążać nie tyle za potrzebami, ile za zachowaniami konsumentów. Idealnym przykładem jest firma ultra fast fashion – Shein.  Szacuje się, że co roku na świecie produkowanych jest ponad 100 miliardów odzieżowych produktów, przy czym 40% ubrań w szafach Europejczyków to rzeczy nowe, które nigdy nie były noszone. 

Nadmierny konsumpcjonizm odzieżowy i fast fashion nie tylko generują ogromną produkcję, ale także mają negatywne skutki na wielu innych płaszczyznach. Gorączka zakupów w Black Friday to wpływ na środowisko oraz wiele nadużyć w sektorze produkcji odzieży. To są te negatywne skutki konsumpcjonizmu, o których praktycznie każdy wie i zazwyczaj stara się zapomnieć, po raz kolejny przykładając kartę do terminala w sieciówce z ubraniami.

Negatywne skutki konsumpcjonizmu

Negatywne skutki konsumpcjonizmu w sektorze odzieżowym podczas wydarzeń takich jak Black Friday są wielowarstwowe i mają złożony wpływ na środowisko, społeczeństwo oraz gospodarkę. Kilka kluczowych aspektów nadmiernego konsumpcjonizmu obejmuje:

• wzrost emisji gazów cieplarnianych – to nie tylko procesy produkcyjne, w tym uprawa surowców, produkcja tkanin, farbowanie i transport, generują duże ilości dwutlenku węgla, lecz także utylizacja odzieży, która w przypadku zniszczonych ubrań nienadających się do wykorzystania w formie pierwotnej (do dalszego noszenia) ani do wykorzystania w recyklingu (do odzyskania materiału i zastosowania w alternatywnej formie) jest procesem koniecznym. W innym razie odzież niemająca dalszego zastosowania zalega na światowych wysypiskach śmieci. 
• nadmierne zużycie wody – produkcja odzieży wymaga ogromnych ilości wody. Pranie tkanin, barwienie i wykańczanie materiałów absorbują znaczną część zasobów wodnych. Globalnie, przemysł odzieżowy jest jednym z głównych użytkowników wody, co powoduje groźne dla ekosystemów odwodnienie i zanieczyszczenie obszarów.
• nadmiar odpadów tekstylnych – kultura szybkiego wyrzucania ubrań prowadzi do góry odpadów tekstylnych. Najgorsze są produkty, złożone z materiałów syntetycznych, które nie ulegają naturalnej degradacji i zanieczyszczają środowisko tj. poliester, nylon czy akryl. Przykładowo recyklingowany poliester wykorzystywany w produkcji ubrań wytwarzany jest z butelek PET. Pierwotnie mogłoby się wydawać, że to dobre, ekologiczne rozwiązanie, jednak minusów jest znacznie więcej niż plusów. Wśród nich można wskazać m.in. to, że nie nadaje się do ponownego recyklingu, a przed farbowaniem tkaniny trzeba ją najpierw wybielić przy użyciu toksycznych środków. Mając na uwadze powyższe, warto pamiętać, że dane i raporty wskazują, że tylko w Polsce rocznie wyrzuca się ok. 2,5 mln ton odpadów tekstylnych.
• problem związany z etyką produkcji – w pośpiechu wytwarzania taniej odzieży, producenci bardzo często ignorują standardy etyczne. Niska cena często wiąże się z niewłaściwymi, niebezpiecznymi warunkami pracy, głodowymi stawkami, wyzyskiem pracowników w fabrykach odzieżowych. Istotnym problemem jest także praca dzieci, które są zatrudniane m.in. do zbierania bawełny. 

Działające w ten sposób firmy odzieżowe uchylają się od odpowiedzialności, zrzucając całą winę na swoich miejscowych partnerów biznesowych. W rzeczywistości stanowi to dla nich idealny układ, w którym mogą maksymalizować swoje zyski.

Te negatywne skutki nadmiernego konsumpcjonizmu w trakcie wydarzeń promocyjnych są tylko częścią szerokiego problemu, który wymaga uwagi i zmian w sposobie, w jaki konsumowana oraz produkowana jest moda. Kwestią, która bardzo mocno spowalnia wszelkie zmiany jest nagminny greenwashing stosowany przez firmy odzieżowe. 

Na czym to polega? Jest to zjawisko, które stosują producenci odzieży przekonujący, że poszczególne produkty są wykonane w oparciu o zrównoważone praktyki. Niestety, często mija się to z prawdą, czego przykładem jest firma H&M, której w Stanach Zjednoczonych wytoczono proces. Gigant odzieżowy oskarżany jest o promowanie kolekcji “Conscious Choice” jako ekologicznej i przyjaznej środowisku, podczas gdy w rzeczywistości taka nie jest.

Black Friday a środowisko – o tym jak zakupy wpływają na Ziemię

Black Friday, będący symbolem wzmożonych zakupów, ma znaczący wpływ na środowisko. Przyspiesza już istniejące problemy ekologiczne, społeczne i ekonomiczne związane z przemysłem odzieżowym. Mając na uwadze fakt, że Europejczyk wyrzuca rocznie średnio 11 kg odzieży, zasadne jest pytanie, czy takie akcje są potrzebne? Może się wydawać, że Black Friday to przecież tylko jeden dzień w roku, jednak na jego nadejście producenci przygotowują się tygodniami. 

Promowanie nadmiernego konsumpcjonizmu podczas tego wydarzenia nakręca koło negatywnych skutków dla Ziemi. Ta gorączka zakupów nie tylko generuje znaczący problem z nadmiernym zużyciem zasobów, ale także rodzi poważne pytania dotyczące etyki w produkcji i konsekwencji dla środowiska. Potrzeba refleksji nad podejmowaniem decyzji zakupowych i ich wpływem na ekosystem wskazuje, że konsumpcjonizm jest dużym problemem. Na szczęście coraz więcej osób jest świadomych tego zjawiska, co przekłada się na mądrzejsze decyzje zakupowe.

Konsumpcjonizm – jak z nim walczyć?

Choć jest to kwestia, która wymaga wprowadzenia surowych regulacji prawnych dla producentów, to dodatkowo warto zacząć od siebie, gdyż nasze podejście i nasze wybory zakupowe przekładają się na dostępne w sklepach oferty. Z nadmiernym konsumpcjonizmem można walczyć na co dzień poprzez:

• minimalizm w garderobie – zbyt duża ilość odzieży nie ułatwia oceny, co jest faktycznie dla nas użyteczne. Ponadto, jeśli nie używana odzież jest w dobrym stanie, to nasze niepotrzebne ubrania mogą służyć komuś innemu w drugim, a może i kolejnym obiegu.
• przemyślane zakupy – warto ocenić przed danym sezonem, czego faktycznie nam brakuje oraz nie podejmować pochopnych decyzji zakupowych pod wpływem działań marketingowych firm takich jak np. Black Friday,
• ponowne wykorzystanie odzieży – swoją odzież możesz przerobić samodzielnie bądź zanosząc do krawcowej/–ca. Innymi możliwościami do ponownego wykorzystania jest przekazanie odzieży rodzinie/znajomym, oddanie do dedykowanego kontenera bądź sprzedaż na internetowych platformach. 
• możliwość recyklingowania tekstyliów – tu warto zwrócić uwagę na wybieranie odzieży o wartościowych składach, która służy na lata i daje możliwość dalszego przetworzenia w procesie recyklingu. Przykładowo poliester wykonany z butelek PET jest niemożliwy do ponownego wykorzystania, a oprócz tego jego utylizacja powoduje zanieczyszczanie wody w rzekach mikroplastikiem.

Ecotex Group jako profesjonalna supporting charity projects and developing initiatives related to Circular Fashion., która od ponad 30 lat zajmuje się zbiórkami, sortowaniem i recyklingiem tekstyliów. Dbamy o efektywne wykorzystanie pozyskanych surowców, stawiając na poprawę życia w sferze globalnej. Wierzymy w modę cyrkularną i polecamy zakupy odzieży z drugiej ręki, gdyż to jedna z odpowiedzi na to, jak walczyć z konsumpcjonizmem odzieżowym. 

Pamiętaj jednak, że nadmierny konsumpcjonizm nie jest zjawiskiem pożądanym również w drugim obiegu – to, że coś jest tańsze, nie oznacza, że warto to kupić, zakładając, że “może się przydać”, jeśli w rzeczywistości dołączy do przeładowanej, niewykorzystywanej części garderoby. Zacznij od siebie, kupując świadomie, by zadbać o zieloną przyszłość.

Źródła:

1. https://www.miasto2077.pl/firmy–odziezowe–musza–zajac–sie–odzyskiem–ubran/
2. https://smoglab.pl/fast–fashion–zasmieca–ziemie–rozwiazanie–znamy–od–lat/
3. https://forsal.pl/gospodarka/artykuly/8538006,wysoka–cena–tanich–ubran.html
4. https://magazyncieplasystemowego.pl/ekologia/fast–fashion–nieekologiczna–moda/
5. https://krytykapolityczna.pl/swiat/hm–bangladesz–szwalnie–zanieczyszczenie–wody/
6. https://www.teraz–srodowisko.pl/aktualnosci/Jak–produkcja–tekstyliow–odpadow–tekstylnych–wplywa–na–srodowisko–9752.html
7. https://biogo.pl/blog/poliester–z–recyklingu–czy–naprawde–jest–eko/
8. https://ekonsument.pl/a66923_wyzysk_ludzi.html
9. https://lindstromgroup.com/pl/article/nowe–prawodawstwo–europejskie–zmniejszy–ilosc–odpadow–tekstylnych/